Балалардың мүдделерін қорғау — және құқықтарын қамтамасыз ету Қазақстанның мемлекеттік саясатының басым бағыттарының бірі. Тәуелсіздік жылдары балалар мен жасөспірімдердің құқықтары мен кепілдіктерін реттейтін елуге жуық нормативтік-құқықтық актілер қабылданды.
Ақмола облысы бойынша балалардың құқықтарын қорғау және олардың қауіпсіздігін сақтау бойынша қажетті шараларды жасау мақсатында балаларды зорлық – зомбылықтан қорғау, суицидтің алдын алу және олардың құқықтары мен әл-ауқатын қамтамасыз ету жөніндегі 2023-2025 жылдарға арналған кешенді жоспарды іске асыру жөніндегі жол картасы әзірленіп, бекітілді. Кешенді жоспар денсаулықты сақтау, қауіпсіздікті қамтамасыз ету, балаларымызға сапалы білім беру және әлеуметтік кепілдіктер беру мәселелеріне жауапты барлық мүдделі мемлекеттік органдармен және ұйымдармен өзара іс-қимылды көздейтін 4 бағыт пен 50 іс-шарадан тұрады.
Мемлекеттік органдар мен азаматтық қоғамның ерекше назары жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларға көмек көрсетуге бағытталған.
Облыста 1254 жетім және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар бар, олардың 1014 — і отбасылармен қамтылған (қорғаншылық/қамқоршылық — 908, патронаттық тәрбиеде — 93, асырап алу отбасында — 13). Бүгінгі таңда 174 бала интернатта.
Соңғы 3 жылда мемлекеттік тұрғын үй қорынан 244 жетім бала пәтер алды.
Жетім балаларды отбасына орналастыру мақсатында қамқоршыларға, патронат тәрбиешілерге, асырап алушы ата-аналарға үміткерлер Ақкөл қаласының балаларды қолдау орталығы жанындағы асырап алушы ата-аналар мектебінде оқытудан өтіп консультациялық көмек көрсетеді.
Жетім балалардың бақытты балалық шағы мен толыққанды дамуын қамтамасыз ету, отбасылық сенім мен жылулық атмосферасын құру, оларды қоғамда табысты әлеуметтендіру мақсатында 2024 жылы заңмен балалардың отбасылық құрылымының жаңа нысаны-асырап алынған кәсіби отбасы енгізілді.
Асырап алатын кәсіби отбасыларға жіберілетін балалардың санаты нақтыланды, бұл жетім балалар және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған, панасыз, қараусыз қалған балалар, сондай-ақ әлеуметтік бейімделуге және әлеуметтік депривацияға әкелген, қатыгездікке ұшыраған балалар.
ҚР Әлеуметтік кодексіне сәйкес кәсіби тәрбиешілерді қабылдаудың шекті жасы – 63 жас болып анықталды.
Асырап алушы кәсіби тәрбиешілер қорғаншылық және қамқоршылық органдарына балаларды қандас отбасыларына, ал мұндай мүмкіндік болмаған жағдайда қазақстандық азаматтардың отбасыларына қайтаруға жәрдемдесуге міндетті.
Асырап алушы отбасыларда тәрбиеленетін балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында қорғаншылық және қамқоршылық органдарына алдын ала ескертусіз осы отбасыларға олардың тұрғылықты жері бойынша баруға құқық берілді.
Жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалардың туыстарына оларды тәрбиелеуге басым құқық берілді.
Сонымен қатар, балаларды қолдау орталықтары асырап алушы кәсіби отбасыларды сүйемелдеу, оларға құқықтық, консультациялық және психологиялық көмек көрсету құзыретіне ие.
Қорғаншылық және қамқоршылық органдарының штат санының нормативі алғаш рет бес мың бала санына кемінде бір маман қатынасында айқындалды. 2025 жылы облыста қорғаншылық және қамқоршылық органдарының штаты 51 адамды құрайды, 2023 жылы штат 36 адамды құрады.
Бұл шара балаларды қорғау жүйесін сапалы жақсартуға және әрбір балаға уақтылы көмек көрсетуге мүмкіндік береді.
Сондай-ақ, облыста «Мейірім» қайырымдылық акциясы бойынша ақпараттық жұмыс жүргізілуде. Бүгінгі таңда қайырымдылық жасаушылар жетім балалар мен ата-анасының қамқорынсыз қалған балалардың (6 бала) шоттарына шамамен 500 мың теңге сомасын аударды. 15 балаға «Отбасы банкіне» шоттар ашылды.
Қазіргі білім берудің басты міндеті — дені сау, мақсатты, саналы, рухани бай және адамгершілік тұлғаны тәрбиелеу.
Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев 2023 жылы Түркістанда өткен «Әділетті Қазақстан – Адал азамат» ұлттық құрылтайының екінші отырысында балаларды тәрбиелеудің маңыздылығын атап өтті.
Осы міндеттерді іске асыру үшін 2024 жылдың қыркүйегінен бастап облыстың барлық білім беру ұйымдарында 6 бағыт бойынша «Біртұтас тәрбие» тұжырымдамасын іске асыру жүргізілуде. Бұл бағдарлама Білім Министрінің 2023 жылғы 19 қыркүйектегі № 294 бұйрығымен бекітілген. Бірыңғай тәрбие бағдарламасының міндеті балалардың санасына жалпыұлттық құндылықтарды, патриотизмді, еңбекқорлық пен жауапкершілікті тәрбиелеу болып табылады. Тәрбие жұмысымен барлық санаттар мен жас ерекшеліктері қамтылған: мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының балалары, оқушылар мен студенттер.
Сонымен қатар, білім беру ұйымдарында «ТОҒЫЗ АЙҒА — ТОҒЫЗ ІС-ШАРА» бағдарламасы және «ТӨРТ ТОҚСАН — ТӨРТ ӨНЕР» ұлттық мәдени – ағарту жобасы іске асырылуда, аталған жұмыс бағыттары балаларға көпмәдениетті тәрбие беруді дамытуда. Оқу жылының басынан бері барлық білім беру ұйымдарында 200 мыңға жуық балалар мен жастарды қамтитын 50 мыңға жуық іс-шара өткізілді.
Білім беру ұйымдарында балалардың құқықтары мен мүдделерін сақтау мәселелері бойынша жедел жүгіну үшін QR-коды бар «Bala Qorgau» жеделхат-чаты, «111-AMANAT» бірыңғай мемлекеттік байланыс орталығы туралы ақпарат орналастырылған. Аудандардың (қалалардың) білім бөлімдері жанынан 20 сенім телефоны, білім басқармасы жанындағы сенім телефоны, колл-орталық, балалар мен ата-аналарға арналған «Көмек аумағы» облыстық жеделхат-чаты жұмысы ұйымдастырылды.
Балаларға қатысты зорлық-зомбылық пен буллингке қарсы «Қатыгездік пен зорлық-зомбылықсыз балалық шақ» ақпараттық науқаны, «Зорлық-зомбылықсыз 16 күн» республикалық акциясы ұйымдастырылды. (бейнероликтер, жадынамалар әзірленді, семинарлар, дәрістер, тренингтер және т.б. өткізілді).
Кәмелетке толмағандар үшін қауіпсіз қолайлы жағдайлар жасау мақсатында барлық мемлекеттік жалпы білім беретін мектептерде және 29 колледжде психологиялық қызметтер құрылды, білім басқармасының әдістемелік орталығында облыстың барлық психологиялық қызметінің қызметіне жетекшілік ететін психологиялық қызмет бөлімі жұмыс істейді.
Мектеп пен ата-аналар жұртшылығының өзара іс-қимылының жаңа бағыттарының бірі ата-аналарды педагогикалық қолдау орталықтары мен «Даналық мектебі» клубтарын іске асыру болды. Қазіргі уақытта мұндай жұмыс түрі әр мектепте 117 мыңға жуық ата-ананың қатысуымен жүргізіледі.
Балаларды тәрбиелеу, олардың қауіпсіздігі және олардың құқықтарын қорғау мәселелері әрбір жас қазақстандықтың әлеуметтік кепілдіктерінің маңызды аспектісі болып табылады.
Ақмола облысы әкімінің орынбасары
Д. Е. Айтбаев
